W zeszłym tygodniu zapowiadałem kilka wpisów okolicznościowych – z okazji trwających właśnie Igrzysk Olimpijskich w Paryżu. Przez brak czasu już wiem, że nie będzie ich tyle, ile planowałem. Wciąż mam jednak nadzieję, że uda mi się przygotować ich więcej, niż Polacy zdobędą medali.
Plakaty Igrzysk Olimpijskich – trochę historii
Choć plakat, jako nośnik informacji istniał już wcześniej, to oficjalnie plakat olimpijski pojawił się po raz pierwszy na Igrzyskach Olimpijskich w Sztokholmie w 1912 roku, kiedy miasta-gospodarze zostały zobowiązane do organizowania promocji i reklamy imprezy. Nie oznacza to, że wcześniej gospodarze nie promowali imprez na tych nośnikach. Za pierwszy oficjalny plakat olimpijski uznaje się jednak ten ze stolicy Szwecji, autorstwa Olle Hjortzberga. Więcej o pierwszym plakacie Igrzysk Olimpijskich przeczytacie jeszcze poniżej, jednak warto na początek wspomnieć, kto zainicjował tę tradycję. Od lat plakat wybiera Komitet Organizacyjny Igrzysk, najczęściej w konkursie, do którego zapraszani są projektanci i artyści. Ci mają ściśle określone wytyczne, zarówno dla treści pojawiających się na plakacie, jak i ich ogólnego wydźwięku. Obserwacja, jak na przestrzeni lat zmieniały się plakaty Igrzysk Olimpijskich, jest także świetną lekcją historii sztuki i grafiki użytkowej, bo często właśnie te grafiki, były odzwierciedleniem mody i trendów.
Artykuły poświęcone Igrzyskom Olimpijskim w Paryżu:
- Igrzyska Olimpijskie w Paryżu od strony wizualnej
- Paryż 2024: pokazano piktogramy i pozostałe elementy tożsamości wizualnej Igrzysk
- Rebranding miesiąca #47: Igrzyska Olimpijskie w Paryżu (październik 2019)
10 najlepszych plakatów Igrzysk Olimpijskich
Poniżej zebrałem dla Ciebie 10 najlepszych moim zdaniem plakatów Igrzysk Olimpijskich z minionych lat. Zapraszam do sprawdzenia listy i podzielenia się swoimi ulubionymi w komentarzach. Kolejność jest losowa, więc nie jest tak, że 1. miejsce to najlepszy czy najważniejszy plakat w historii, a czwarty jest lepszy od siódmego.
10. Paryż 2024 – Ugo Gattoni
Zaczynamy od tegorocznego plakatu. Czy zasłużył on na miano jednego z najlepszych w historii, czy trafił tu na bazie efektu nowości? Mnie się plakat autorstwa Ugo Gattoniego bardzo podoba. Plakat, a właściwie dyptyk, bo składa się z dwóch plakatów, poświęconych Igrzyskom Olimpijskim Paryż 2024 i Igrzyskom Paraolimpijskim, umiejętnie łączy zabytki Paryża z arenami olimpijskimi, umiejscowionymi nie tylko w stolicy Francji. Na plakacie możemy pograć w wyszukiwankę na wzór „Gdzie jest Wally?” – na plakacie ukrytych jest osiem maskotek igrzysk w postaci czerwonych pluszaków w kształcie frygijskiej czapki. Tym razem zupełnie nie przeszkadza mi, że z Pałacu Inwalidów zniknął krzyż, choć w przypadku Paryża jest to dość symptomatyczne.
9. Nagano 1998 – Aoba Masuteru
Plakat Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Nagano z 1998 roku przedstawia drozda, siedzącego na kijkach narciarskich. W tle rozpościera się widok na góry i wschodzące za nim słońce. Z jednej strony trochę kicz, z drugiej przepiękny i dość nietypowy, jak na olimpijskie plakaty obrazek. Warto również przyjrzeć się plakatom zaprojektowanym przez Koji Kinutaniego i Katsumi Asabę dla poszczególnych dyscyplin. Mnie szczególnie przypadł do gustu ten, zaprojektowany z myślą o skokach narciarskich.
8. Mexico 1968 – Pedro Ramirez Vazquez, Eduardo Terrazas, Lance Wyman
Plakat tyleż piękny co i nieczytelny. Dodatkowo są tutaj małe kontrowersje, bo plakat ze zmultiplikowanymi liniami, stworzony pod wpływem OP Artu, inspirowanego eksperymentami Bauhausu i rosyjskim konstruktywizmem, nie był od początku uznawany za oficjalny plakat imprezy. Tym była grafika z nazwą kraju, azteckim wzorem i kołami olimpijskimi. Projekt nawiązujący do wzorów Huichol, rdzennego ludu Meksyku, zapisał się jednak w pamięci na tyle, że teraz uznawany jest za oficjalny plakat Igrzysk w Meksyku.
7. Innsbruck 1964 – Wilhelm Jaruska
Plakat autorstwa austriackiego artysty Wilhelma Jaruski jest posterem, który mógłby spokojnie powstać w 2024 roku, przy użyciu grafiki komputerowej. Jaruska został zaproszony do udziału w konkursie na plakat imprezy, a za udział zarobił 5 000 szylingów plus 10 000 szylingów za zwycięstwo. Plakat został wydrukowany w 10 językach w 60 000 egzemplarzy. Jaruska jest także autorem plakatu Mistrzostw Świata w hokeju, rozegranych w 1967 w Wiedniu.
6. Tokyo 1964 – Yusaku Kamekura
Wielki triumf minimalizmu. Plakat, którego autorem jest Yusaku Kamekura, wybitny projektant japoński, autor plakatów, identyfikacji wizualnych i form typograficznych oraz promotor kultury japońskiej na świecie, składa się ze znanego z japońskiej flagi zachodzącego słońca oraz pierścieni olimpijskich oraz miasta i daty. Z racji na międzynarodową rozpoznawalność Tokio, plakat powstał tylko w jednej wersji językowej. Plakaty zostały wykonane metodą fotograwerowania przy użyciu kilku kolorów, podkreślając zaawansowanie technologiczne japońskiego przemysłu drukarskiego. Same plakaty otrzymały szereg designerskich nagród i sprzedały się w 100 000 kopii. Ciekawostką dotyczącą tych Igrzysk jest fakt, że Tokyo 1964 było pierwszym międzynarodowym wydarzeniem sportowym, w którym wykorzystano skoordynowany zestaw piktogramów opracowanych w celu komunikacji z międzynarodowymi gośćmi, którzy nie mówili po japońsku.
5. Lillehammer 1994 – DesignGruppen’94 (Knut Harlem, Reidar Holtskog, Sarah Rosenbaum, Åsmund Sand) & LOOC
W Lillehammer postawiono na spójność. Plakat jest rozszerzeniem logo oraz programu imprezy, inspirowanych norweskimi drzeworytami i postacią Edvarda Muncha. Zespół projektowy LOOC był odpowiedzialny za projekt i produkcję 25 różnych plakatów. Oprócz plakatu głównego były to dwa plakaty z maskotkami, jedenaście plakatów sportowych, cztery plakaty kultowe. Oficjalny plakat powstał w wyniku pracy zespołowej. Sarah Rosenbaum zaprojektowała centralny „Fakkelmannen”, a otaczające go postacie, pochodzą z norweskich malowideł naskalnych sprzed 4000 lat. Plakat ten został wyprodukowany w dwóch rozmiarach: 50 x 70 cm i 70 x 100 cm.
4. Montréal 1976 – Ernst Roch i Rolf Harder
Plakat Igrzysk Olimpijskich z Montrealu jest zaproszeniem. Olimpijskie koła zostały przedstawione w ruchu, co symbolizować ma sportowców, przybywających do Montrealu z różnych kontynentów. Plakat kanadyjskich Igrzysk jest jednym z najprostszych w całej stawce. Bardzo podoba mnie się także logo igrzysk, widoczne w lewym górnym rogu poniższej grafiki. Jest ono zdecydowanie bardziej czytelne od znaku Mexico 1968.
3. Los Angeles 1984 – Robert Rauschenberg
Plakat oparty na logo Igrzysk w Los Angeles (notabene jednym z najlepszych moim zdaniem znaków w historii Igrzysk Olimpijskich) – gwiazda jest uniwersalnym symbolem najwyższych aspiracji ludzkości, a poziome paski przedstawiają prędkość. Plakat jest kolażem, gdzie w logo wpisano zdjęcia i ilustracje, nawiązujące do sportu, lokalnych mieszkańców i tradycji. Ogólnie bardzo podoba mi się całość identyfikacji wizualnej igrzysk, utrzymanej w kolorowym i zabawnym stylu.
2. London 2012 – Rachel Whiteread
Rachel Whiteread to przede wszystkim rzeźbiarka. Autorka, była pierwszą kobietą, która wygrała doroczną nagrodę Turnera w 1993 roku. Plakat na Igrzyska Olimpijskie flirtuje z kulturą brytyjską, przedstawiając olimpijskie koła jako zacieki spod kubków herbaty. Autorka odeszła daleko od sportu, ale moim zdaniem stworzyła jeden z najlepszych i najbardziej charakterystycznych plakatów w historii.
1. Sztokholm 1912 – Olle Hjortzberg
Kończymy pierwszym oficjalnym plakatem Igrzysk Olimpijskich. Wybrałem go nie tylko dlatego, że był pierwszy, a pełne imię i nazwisko jego autora Olle Hjortzberga, brzmiało Gustaf Olof Hjortzberg. Plakat został stworzony w 1910 roku, ale później został nieco zmieniony. Grafika obrazuje marsz narodów – każdego sportowca z powiewającą flagą – do wspólnego celu, jakim są Igrzyska Olimpijskie. Plakat został wydrukowany w drukarni A. Börtzella w Sztokholmie w siedmiu kolorach i ostatecznie w 16 różnych wersjach językowych. Flagi widoczne na plakacie pochodzą z Austrii, Belgii, Japonii, Chin, Danii, Francji, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Grecji, Holandii, Węgier, Włoch, Luksemburga, Norwegii, Portugalii, Rosji, Hiszpanii, Szwecji, Szwajcarii, Turcji i USA. Ilustracji towarzyszy świetna, secesyjna typografia.
To już wszystkie najlepsze moim zdaniem plakaty nowożytnych Igrzysk Olimpijskich. Daj koniecznie znać w komentarzu, które z wymienionych przeze mnie plakatów spodobał Ci się najbardziej. A może masz jakiś swój ulubiony, którego nie ma na liście?
Tworząc ten wpis, korzystałem z nieocenionego źródła, jakim jest witryna The Olympic Design, do zapoznania się, z którą serdecznie Cię zapraszam.
