W sobotę swoją uroczystą premierę, z powodu panującej pandemii niestety online, ma inicjatywa Półtawski Nowy. Jest to obszerny projekt digitalizacji oraz rozbudowy niezwykle ważnego dla Polaków kroju pisma Antykwa Półtawskiego.
Polska typografia, choć powstała stosunkowo późno i rodziła się w bólach, w ostatnich latach ma się bardzo dobrze. Poza dziesiątkami nowych krojów, na światowym poziomie, zdigitalizowano Bonę, zaprojektowaną w 1971 roku przez twórcę polskich banknotów, Andrzeja Heidricha i Brygadę 1918, która została zaprojektowana i odlana, ale prawdopodobnie nigdy nie użyto jej na większą skalę, a jej autorstwo przypisuje się Adamowi Półtawskiemu, a także ruszyła Typoteka – indeks polskich krojów pisma. Teraz mamy natomiast okazję przyglądać się finiszowi projektu Półtawski Nowy.
Antykwa Półtawskiego
Antykwa zaprojektowana przez Adama Półtawskiego na podstawie badań autora nad postacią graficzną tekstów drukowanych w języku polskim. Pierwszy raz odlana w giserni Jan Idźkowski i S-ka w 1931 roku. Ma trzy odmiany: zwykłą półgrubą i kursywę. Krój był też produkowany na matrycach angielskiej firmy Monotype do tzw. składu gorącego.
Antykwa Półtawskiego była pierwszym w pełni polskim krojem, stąd często nazywano ją „polskim krojem narodowym”. Czcionka Półtawskiego miała scalać naród, który nie tak dawno odzyskał niepodległość. Naród przez 123 lata będący pod trzema różnymi zaborami, naród wielokulturowy i wreszcie naród posługujący się wieloma językami i alfabetami. Wybór konkretnego styl pisma łacińskiego, a mianowicie antykwy, kojarzącej się z kulturą romańską i francuskim oświeceniem, był jednocześnie wyraźnym odrzuceniem choćby niemieckiego romantyzmu i pisma gotyckiego. Krój ten nie był więc tylko czcionką, ale także pewną deklaracją narodu polskiego na arenie międzynarodowej.
Zobacz krój Antykwa Półtawskiego w Typotece
Antykwa Półtawskiego TeX
Półtawski Nowy to nie pierwsza próba digitalizacji legendarnego kroju. Wcześniej, w 1999 roku powstała Antykwa Półtawskiego TeX, digitalizacja na podstawie kroju Adama Półtawskiego, który odlano na czcionkach w warszawskiej firmie Jan Idźkowski i S-ka w 1931 roku (zob.). Twórcami fontów są członkowie Grupy Użytkowników Systemu TeX: Bogusław Jackowski, Janusz M. Nowacki i Piotr Strzelczyk. Wzorcami były odbitki drukarskie z różnych źródeł i różnych lat oraz dokumentacja graficzna Monotype Corporation – producenta matryc do tzw. składu gorącego.
Antykwa Półtawskiego TeX w 20 odmianach oraz jej uzupełnienia o znaki matematyczne dystrybuowana jest bezpłatnie na zasadzie GUST Font License (GFL).
Zobacz krój Antykwa Półtawskiego TeX w Typotece
Półtawski Nowy
Półtawski Nowy to projekt digitalizacji oraz rozbudowy kroju pisma Antykwa Półtawskiego. Oprócz sześciu darmowych krojów projektowi towarzyszy obszerna publikacja oraz olbrzymia ilość zdigitalizowanych materiałów. Kluczowym aspektem projektu cyfrowej wersji kroju pochodzącego z 1928 roku, było podejście do zagadnienia opracowania kształtu znaków na podstawie źródeł. Równolegle z przygotowaniem wersji komputerowej prowadzone były badania historyczne, które pozwoliły poznać wyjątkowe losy tego najbardziej rozpoznawalnego polskiego projektu czcionki.
Dzięki ujednoliceniu znaków i wyrównaniu rytmu typograficznego, w wersji cyfrowej krój zachowuje ornamentacyjny charakter, jednocześnie działając dobrze w mniejszych rozmiarach tekstowych. Podstawowy zestaw znaków dostępny w źródłach został poszerzony o kolejne warianty znaków diakrytycznych, kapitaliki, subskrypt i superskrypt, warianty cyfr (tabelaryczne, proporcjonalne, nautyczne) oraz zestaw funkcji zecerskich OpenType.
Rodzina typograficzna Półtawski Nowy przeznaczona jest do składu tekstowego w wielkościach od 10 do 18 pt. Obejmuje 6 odmian (3 grubości antykwy i 3 kursywy) i dostępna jest do pobrania na zasadzie otwartej licencji.
Zobacz krój Półtawski Nowy w Typotece
Półtawski Nowy – autorzy
Projektem digitalizacji i rozbudowy zajmował się zespół w składzie Mateusz Machalski, Borys Kosmynka i Ania Wieluńska. Mateusz odpowiadał wcześniej zarówno za digitalizację Bony, jak i Brygady 1918, a pozostała dwójka współpracowała przy tych projektach (Ania przy Bonie, a Borys przy Brygadzie). Przy researchu oraz tekstach do publikacji pracowali Andrzej Tomaszewski i Adam Twardoch, których znacie również z projektu Typoteka. Za koordynację projektu odpowiadała Kasia Lisowska-Byster z Fundacji Nowolipki. Partnerami w badaniach historycznych w projekcie były Type Archive – mieszczące się w Londynie centrum historyczne zajmujące się dziedzictwem druku wypukłego w Wielkiej Brytanii oraz St Bride Library – biblioteka specjalizująca się w zagadnieniach związanych z typografią.
Półtawski Nowy – Premiera projektu
Wprawdzie krój można oglądać już na Behance i dedykowanej stronie www, a nawet pobrać za darmo ze strony Capitalics.wtf, to oficjalna premiera odbędzie się w sobotę 12 grudnia. Z powodu pandemii wydarzenie odbędzie się online. Myślę, że warto wziąć w nim udział, gdyż będziemy mieli okazję usłyszeć więcej o trwającym prawie rok projekcie. Facebookowe wydarzenie znajdziesz pod tym linkiem. Podczas premiery, poza wszystkimi 6 odmianami kroju, będziesz mógł pobrać książkę o projekcie.
Brygada 1918: typograficzne obchody 100-lecia odzyskania niepodległości
Po digitalizacji Bony i Brygady 1918 udało się przywrócić do życia kolejną perełkę polskiej typografii. Zespół w składzie Mateusz Machalski, Borys Kosmynka, Ania Wieluńska, Andrzej Tomaszewski i Adam Twardoch zrobił kawał dobrej roboty, więc serdecznie polecam pobranie fontu, zwłaszcza że udostępniono go za darmo. Polecam również wzięcie udziału w premierze kroju, więc nie ogranicza Cię lokalizacja.
źródło: typoteka.pl, poltawski-nowy.wtf; źródła grafik: typoteka.pl, behance.net
Przepraszam, że tak publicznie (można skasować mój komentarz po przeczytaniu), ale pisownia „dla polaków” i jednocześnie „przy Researchu” nieco osłabia merytoryczność (bardzo interesującego) artykułu. Zwłaszcza w tekście na temat pisania po polsku to jest słabe.
Dzięki za zwrócenie uwagi! Staram się zawsze czytać drugi raz tekst po napisaniu i wychwytywać takie rzeczy, ale nieraz błędy się zdarzają. Poprawiłem już:)